Zoeken
Introductie Neder-Egypte Opper-Egypte Overige plaatsen Nubië Het buitenland
Tijdlijn Mythologie Glossarium
Over mij Koen en het oude Egypte Koen en hiërogliefen Multimedia Peter the Rabbit
Over Antef.nl Contact
Geografie > Plaatsen in Neder-Egypte > Mefkat-Terenouthis

Mefkat-Terenouthis

Mefkat of Terenouthis is een stad in de Nijldelta. Het is bewoont vanaf het Oude Rijk maar de belangrijkste vondsten stammen uit de Grieks-Romeinse tijd.

De stad had een tempel van Hathor en diverse necropoli uit de Oude RIjk tot aan de Grieks-Romeinse tijd.

Relief
Tempelblok van de tempel van Hathor-nebet-Mefkat. Afbeelding gemaakt door British Museum

Inhoudsopgave

  1. Naam van de stad
  2. Situering
  3. Geschiedenis van de stad
    1. Pre-dynastieke periode
    2. Oude Rijk
    3. Middenrijk
    4. Nieuwe Rijk
    5. Derde Tussenperiode
    6. Late Rijk
    7. Grieks-Romeinse periode
  4. Mythologie
    1. Overzicht van goden uit Mefkat-Terenouthis
    2. Hathor, de vrouwe van het turquoise
    3. De triade van Mefkat
    4. Priesterdom
  5. Archeologie
    1. Tijdlijn
    2. De site
    3. De tempel van Hathor
  6. Links
  7. Bibliografie
    1. Notenlijst
    2. Geraadpleegde bronnen

Naam van de stad

In het Egyptisch stond de naam van de stad bekend als "Mefkat". Daarnaast had het nog een aantal varianten.

Naam Omschrijving
Mefkat in hiërogliefen
Mefkat		 Mefkat betekent: "Turquoise". Mefkat is de titel van de godin Hathor, haar vorm werd ook vereerd in de Sinaï. [1]
Mafket in hiërogliefen
Mafket		 Variant van vorige. [2]
Fekat in hiërogliefen
Fekat		 Fekat is een variant van het woord Mefkat, geïnterpreteerd door Griffin. [3]
Ta-Renoetet in hiërogliefen
Ta Renoetet		 Titel gegeven aan de stad. Het betekent: "Domein van Renoetet". [4]
Choe Wadj in hiërogliefen
Choe wadj		 Titel van de stad Kom Abu Billo. Het betekent: "Hij die de papyrus beschermt" [5]

In de Grieks-Romeinse tijd werd de naam Ta-Renenoet verbasterd naar het Grieks: Τερενουθις (Terenouthis) en Latijn: Terenuthis. In het Koptisch werd de naam Terenouthis veranderd naar Terenouti, Tarrana of Tarana. De huidige Arabische naam is weer van het Koptisch afgeleid: At-Tarana. [6]

De site Kom Abu Billo (varianten: Kom Abou Billou of Kom Abou Bellou) ligt in het noordwesten van de stad. De naam zou mogelijk zijn afgeleid van een tempel gewijd aan Apollo, die er ooit stond. [7]

Situering

De locatie van Kom Abou Billo is op: 30.4333,30.8167[8] of 30.43518,30.83722.[9] De stad is gelegen aan een zijtak van de Nijl, de Rosetta-zijtak. Vlakbij de stad Tarrana is in de jaren 70 een kanaal gegraven, die dwars door aantal necropoli heen gaat.

In de Grieks-Romeinse tijd (en wellicht daarvoor ook al) bestond er een levendige handel met Wadi el-Natrun, waar zout werd gedolven. [10]

Andere grote plaatsen in de omgeving zijn:

Meer informatie over andere kleinere plaatsen uit de literatuur zie de stad Imaoe / Momemphis / Kom el-Hisn.

Geschiedenis

De stad Mefkat/Terenouthis ligt aan een zijtak van de Nijl, de Rosetta-zijtak die naar de stad Rosetta toe vloeit. Het gold als een havenstad met contacten tussen Memphis en later Alexandrië. Er was een levendige handel tussen Wadi el-Natrun en de stad Mefkat, er lag een handelsweg tussen de twee plaatsen. Er werd in Wadi el-Natrun Natron-zout gewonnen dat verschillende functies had zoals: voor mummificatie, het maken van glas en het conserveren van vlees. In Mefkat werden goederen weer geëxporteerd naar Wadi el-Natrun zoals wijn en druiven. [11]

Pre-dynastieke periode

In 1970 werd het el-Nasseri-kanaal gegraven. Op de plek waar de Tarrana-brug over het el-Nasseri-kanaal gaat zijn er vuurstenen werktuigen opgegraven. Deze vuurstenen werktuigen zijn gedateerd uit de pre-dynastieke periode. [12]

Oude Rijk

De vroegste graven dateren uit de 6e dynastie uit het Oude Rijk. In 1969-1970 werden de necropolis uit het Oude Rijk onderzocht. De doden werden begraven in het zand of in rieten-, gipsen- of houten doodskisten. Er werden bronzen spiegels, ivoren lepels en armbanden gevonden. Een van de graven werd een zalfbeker aangetroffen met de naam van farao Pepi I Meryre. [13]

Zalfbeker
Zalfbeker met naam van Pepi I uit Kom Abu Billou, Oude Rijk. Afkomstig uit "Service des Antiquités de L’Égypte”, volume 61, 1973, plaat 1, Publiek Domein.

Middenrijk

Een ander begraafplaats stamt uit het Middenrijk. In 1969-1970 werd deze necropolis onderzocht. In een kuil in het zand was een kind begraven met armbanden en andere sieraden. Het kind had een cilinder van speksteen met de naam van koning Senoeseret III. [14]

Nieuwe Rijk

Weer een ander begraafplaats stamt uit het Nieuwe Rijk. Ze worden gekarakteriseerd door het gebruik van keramische dodenkisten. [15]

Hierogliëfen
Deel van de koningsnaam van farao Ramses II, dat op een leemstenen blok stond. Gevonden in Kom Abu Billou. Gebaseerd op "Annales du Service des antiquités de l’Egypte”, deel XIII, 1913, pagina 281, Publiek Domein.

Er is een blok teruggevonden met cartouches van Ramses II. Deze blokken kwamen van een tempel. Vermoedelijk een jongere versie van de tempel van Hathor. [16] [17]

Derde tussenperiode

Uit een stèle (JE 30972) [18] blijkt dat in de 18e regeringsjaar van farao Sjosjenk V (22e dynastie) een donatie van land werd gegeven aan de Tempel van Hathor, ‘Vrouwe van het Turquoise’. Met deze donatie werd10 aurora (1.375 hectare) land geschonken door Wesjtihet, zoon van Weheterkeni en Taseherihad. Wesjtihet was een schilddrager van de farao. [19]

Stele
Een kopie van de stele JE 30972 getekend door Yvan Koenig. Afkomstig uit "Annales du Service des Antiquités de l’Egypt, volume 68, 1982, Publiek Domein.

Deze stele bewijst dat de cultus van Hathor levend was rond de Derde Tussenperiode. Het bewijst ook er een eerdere versie van de tempel van Hathor heeft bestaan voor de regering van Sjosjenk V. [20]

Late Rijk

Er is een blok teruggevonden met een koningsnaam in Kom Abu Billo. De inscripties vermelden ene koning Merytawy Penamon. Deze koning zou een lokale heerser of een koning kunnen zijn geweest, de naam komt niet voor op de koningslijsten. Volgens sommigen zou hij een lokale heerser kunnen zijn geweest uit de 25e dynastie en volgens anderen weer een farao uit de 27e dynastie. [21]

Blok steen
Een blok leemsteen met daarin de cartouche van Merytawy Penamon ontdekt in Kom Abu Billo. Tegenwoordig te zien in het British Museum object EA653 (CC BY-NC-SA 4.0).

Een blok met de naam van farao Necho II (26e dynastie) is hergebruikt bij de deur van een moskee. [22] Een kruik met de naam van farao Psamtik II (eveneens 26e dynastie) werd ontdekt bij opgravingen in 1979. Dit lag ten zuiden van de Apollo tempel uit de Grieks-Romeinse tijd. De site is uitgegraven en maakt deel uit van de El-Nasseri-kanaal. [23]

Een stele uit de 25e / 26e dynastie laat de triade zien van de stad Mefkat. Het was bedoeld om de overledene Anchhor en zijn vrouw Naisaaroudj en hun zoon Hersenef, bij te zetten in hun graf. [24] Anchhor en zijn voorvaderen waren priester-astronomen, ze keken naar de sterren om te berekenen wanneer de rituelen voor de cultus van Hathor uitgevoerd dienen te worden. [25]

Grieks-Romeinse periode

De tempel van Hathor werd opgericht in het begin van de Ptolemaeën-dynastie onder Ptolemaeus I Soter en Ptolemaeus II Philadelphus. Deze is gebouwd op oudere versies van de tempel. Sommige blokken vermelden de naam van Ptolemeus I Soter anderen die van Ptolemeus II Philadelphus. De tempel had ook zijn eigen necropolis waar heilige koeien werd begraven. [26] Een andere tempel werd opgericht aan Apollo, ten noorden van de site. Het werd later in de geschiedenis verwoest.[27]

Stele
Een stele van leemsteen uit het graf uit Terenouthis, uit de 2e eeuw na Christus. Het vertoont de versmelting van het Oude Egypte (mummie, horusvalk, anubis) met de overledene in Griekse of Romeinse kleding. Foto gemaakt door Vassil (Publiek domein)

Bij opgravingen is een enorme necropolis aan het licht gekomen. Deze omvat de Griekse-, Romeinse en de Koptische tijd. Deze necropolis lijkt de grootste in de Nijldelta te zijn geweest. Deze necropolis is grotendeels verwoest door de aanleg van het kanaal alsook door de veeteelt. [28] Over het algemeen werden de graven gebouwd van leemsteen, ze konden verschillende vormen aannemen. Sommigen graven waren rechthoekig van vorm of gewelfde, anderen leken op een piramide, en weer anderen hadden achthoekige vormen. Wellicht invloed uit het oude Libië. Ze hadden gemeen dat er een offertafel was opgesteld van leem- of kalksteen met op een offerstele de overledene of de familie van de overledene. [29] In de graven werden verschillende spullen terug gevonden zoals: amuletten, grafbeelden uit de faraonische traditie (wadjat-ogen, scarabeeën, godheden, wasjabtis) maar ook grafelementen uit de Griekse traditie zoals: olielampen, munten, kleine blaadjes van bladgoud om de ogen te bedekken of de mond of de vingernagels van de overledene. [30]

In de graven zijn verschillende steles gevonden, ze zijn beschreven met teksten in het Grieks en Demotisch en geven details van de overledene(n). [31]

Vanaf de 1e eeuw na Christus werd de stad Terenouthis genoemd.

Er was een necropolis gewijd aan Aphrodite uit de 2e eeuw na Christus. Daar zijn ook twee thermen terug gevonden. Deze stonden ten zuiden van de - nu verwoeste - tempel van Apollo. [32]

Terenuthis werd bestuurd door een bisschop in de byzantijnse periode. Het lag onder bescherming van Alexandrië. [33] In de Katholieke kerk werd de titulaire titel "Bisschop van Terenuthis" verleend aan Blassius Kurz door Paus Pius XII. [34]

Mythologie

Alles over de mythologie uit Mefkat-Terenouthis.

Overzicht van goden uit Mefkat-Terenouthis

Anubis is een jakhalsgod. Hij wordt afgebeeld op begravenissteles uit de Grieks-Romeinse tijd. Vaak wordt ook de Horus-valk afgebeeld of een andere jakhalsgod: Wepwawet.

Apollo. Er was in Terenouthis een tempel aan Apollo gewijd. Deze stamt uit de Grieks-Romeisne tijd. In deze tijd werden de aloude Egyptische goden gekoppeld aan de Griekse goden. Zo was er Amon-Zeus. Horus werd gekoppeld aan Apollo.

stele
Een herdenkingsstele van een edelvrouw in een tempel samen met de jakhalsgod Anubis. Gevonden in Terenuthis, nu in het British museum: Object nr EA65337 (CC BY-NC-SA-4.0).

Asir-Meryt-chenet-Mefkat (vertaling: "Osiris-van-Marea die voor Mefkat is"). Een vorm van Osiris die werd vereerd in de stad Marea ook in de Nijldelta. Daar heette hij Asir-Meret of Asir-Meryt. Hij vormde een triade met Hathor en Horus. [35]

Hathor-nebet-Mefkat (vertaling: "Hathor, vrouwe van het turkoois"). Zij was de patrones van de stad Mefkat. Zij werd afgebeeld als een vrouw met een koeienkop of als een vrouw met op haar hoofd twee koeienhoorns en een zonneschijf. Er stond een tempel van Hathor in de stad sinds de regering van farao Ramses II. Er werden heilige koeien vereerd en begraven bij de tempel.

god
De slangengodin Renenutet / Isis-Thermouthis. Foto gemaakt door Rama (CC BY-SA 3.0 FR)

Horus-sema-tawy (vertaling: "Horus, vereniger-der-beide-landen"). Horus-sema-tawy was een vorm van Horus, de valkengod. Hij wordt afgebeeld met de dubbele kroon en een valkenkop. In deze rol wordt hij gezien als de rechtmatige troonopvolger van Egypte. Zijn vader Osiris was gedood door Seth, Seth claimde de troon en Horus overwon Seth.[36]

Renenutet of Renen wetet. Renenutet was een slangengodin en was naamgever van de stad. Een deel van haar naam "Renen" wordt vertaald als "borstvoeden" of "voeden". Ze is dan ook een vruchtbaarheidsgodin. In het Grieks werd haar naam Thermuthis. Zij werd geassocieerd met diverse godinnen zoals Isis, Hathor en Wadjet. De godin werd ook vereerd in de Fajoem. [37]

Hathor, de vrouwe van het turquoise

Hathor is een godin die vrijwel in elke plaats in Egypte wordt vereerd. Zoals de meeste goden die veel worden vereerd heeft ze een ‘epithon’ of eretitel. En in de plaats Mefkat/Terenoutis was ze bekend onder de titel: Hathor nebet Mefkat of Hathor, "vrouwe van het turkoois” .

De titel “vrouwe van turkoois” is ontstaan op het Sinaï-schiereiland. In Serabit el-Khadim, werd turkoois gedolven sinds het Vroege Tijd. Er staat een tempel gewijd aan Hathor met dezelfde titel, gebouwd in het Middenrijk (11e dynastie). [38]

Vanaf het Nieuwe Rijk (19e dynastie) werd de cultus van de “vrouwe van turkoois” ook aangetroffen in andere plekken in de Nijldelta. Te weten: Gebel Abu Hassa (oostelijk Nijldelta), Kom Abu Billo of Terenouthis (westelijk Nijldelta), Serapeum van Memphis (zuidelijk Nijldelta), rond het Mariout-meer (westelijk Nijldelta) en het Serapeum van Alexandrië (westelijk Nijldelta). [39]

De reden waarom de cultus van “Hathor, vrouwe van het turkoois” werd aanbeden buiten het Sinaï-schiereiland om, zou zijn dat rond het einde van het Nieuwe Rijk (20e dynastie onder Farao Ramses VI) de mijnbouw in turkoois werd stopgezet. Grote aantallen mijnwerkers uit de Sinaï zouden zich verspreiden naar andere plekken in de Nijldelta, waar ze de cultus verspreidden. Zij was een machtige godheid die in de westelijke- en oostelijke Nijldelta werd aanbeden. De Hathor die in Mefkat (Terenouthis, Kom Abu Billou) werd aanbeden had geen relatie met die in Gebel Abu Hassa. [40]

Naam Omschrijving
Hathor uit Sinai in hiërogliefen
Hathor, nebet mefkat. [41]		 Hathor, "vrouwe van het turkoois". Naam van Hathor zoals geschreven in Serabit el-Khadim (Sinaï)
Hathor uit Gebel Abu Hassa in hiërogliefen
Hathor nebet mefkat. [42]		 Hathor, "vrouwe van het turkoois". Naam van Hathor zoals geschreven in Gebel el-Hassa (Oostelijk Nijldelta
Hathor uit Kom Abu Billo in hiërogliefen
Hathor, nebet Mefkat. [43]		 Hathor, "vrouwe van het turkoois". Naam van Hathor zoals geschreven in Kom Abu Billo (Westelijk Nijldelta)

Daarnaast had Hathor nog een aantal titels. Deze zijn terug gevonden op de tempelblokken van de Hathor tempel uit de Ptolemaeïsche tijd. [44]

Naam Omschrijving
Achet in hiërogliefen
Achet. [45]		 Vertaling: "de stralende".
Ba en Aset in hiërogliefen
Ba en Aset. [46]		 Vertaling: "Ba van Isis". Een "Ba" is een aspect van de ziel van een levend wezen of een gestorvene.
Noeb Ioetjet in hiërogliefen
Noeb Ioetjet. [47]		 Vertaling: "de gouden is gekomen".

De triade van Mefkat

Hathor uit Mefkat vormde een triade (drie goden gezelschap) met de god Osiris van Marea en hun zoon Horus “Vereniger van beide landen” (Horus sema-tawy of Harsomtus).

Stele
Een kopie van stele Montgeron 2007.4 door S. Dhemmin. Hierop is Anchhor en zijn vrouw Naisaaroudj in aanbidding voor de triade van Mefkat. Afbeelding komt van Revue d'Égyptologie, deel 63, 2012. (Open access)

Deze triade met daarin de godin Hathor centraal wordt aangetroffen in de Late Tijd. Vermoedelijk dat dit al in de Derde Tussenperiode er al was, maar daarvan zijn geen gegevens bekent. Dit kan uit diverse bronnen worden geconcludeerd: een naos (schrijn) nu in het Louvre (item Louvre D29), de stele van Anchhor, een beeld van priester Psamtik waarin zijn voorvader priester was van Horus-sematawy.

Naam Omschrijving
Osiris van Marea in hiërogliefen
Asir-meryt-chenet-mefkat. [48]		 Vertaling: Osiris van Marea die voor Mefkat is.
Horus sema tawy in hiërogliefen
Horus sema tawy. [49]		 Vertaling: horus, vereniger van beide landen.

Priesterdom

Uit standbeelden en teksten blijkt dat er diverse soorten priesters bestonden in Mefkat. Zij waren eindverantwoordelijk voor bepaalde rituelen. Hieronder volgt een opsomming van titels en wat hun ambt inhield.

Priestertitel Uitleg
Imi Wenoet in hiërogliefen
Imi-Wenoet 		Vertaling: "Die in service is" of "Die astronoom is". [50] De heilige rituelen voor godin Hathor werden uitgevoerd bij opkomst van diverse soorten sterren en in specifiek bij de opkomst van de ster Sirius. Deze ster was in het Oude Egypte bekent als de godin Sopdet en vergriekst naar Sothis.

Priester Anchhor en zijn voorvaderen waren Imi-wenoet, zo blijkt uit een stele dat tegenwoordig staat in Montgeron. Hij leefde in de Late Tijd. [51]
Choe Wadj in hiërogliefen
Choe Wadj		 Vertaling: "De ene die de stengel van de papyrus beschermt". [52]Wat precies de titel inhoud is niet duidelijk.

Horussematawyemhat (of Harsomtousemhat) was een vizier, wiens standbeeld is gevonden bij de tempel van Hathor. Het staat nu in de privé collectie, Castello Sforzesco te Milaan, Italië. [53]
Sak hat in hiërogliefen
Sak Hat		 Vertaling: "Degene die het voorste deel verenigd."

Speciale priesters van de godin Hathor droegen de titel Sak-hat. De titel verwijst naar het ritueel van het vervangen van het hoofd van de godin door een koeienkop. [54]

De titel verschijnt op de sarcofaag van Hapmen (EABM 23). Gevonden in Ibn Tulun Moskee te Caïro nu in British Museum. [55]
Ihyt en hathor in hiërogliefen
Ihyt en Hathor-nebet-mefkat 		Vertaling: "Muzikant van Hathor, vrouwe van het turkoois." [56].

De cultus van Hathor omvatte ook rituele muziek uitgevoerd door muzikanten van Hathor. Zij droegen deze religieuze titel.

Deze titel verschijnt ook op de sarcofaag van Hapmen (EABM 23). Blijkbaar was zijn moeder muzikante in de tempel van Hathor.
Sesj irty en Hoet Netjer en Per Hathor nebet mefkat in hiërogliefen
Sesj-irty en hoet-netjer en per Hathor-nebet-mefkat 		Vertaling: "Sesj-irty-priester van Hathor, vrouwe van het turkoois." [57].

Priesters uit de Ptolemaeïsche tijd kregen deze titel. De term sesj Irty is nog niet verklaard. Volgens opvatting van Prof. Paolo Gallo zou de titel worden vertaald als: “De priester die doet wat zou moeten gebeuren”. Maar volgens Prof. el-Sayed Mahfouz zou het moeten vertaald als: “Schrijver van de irty-priesters”. [58]

Een voorbeeld is een sarcofaag uit Kom Abu Billo uit de Ptolemaeïsche tijd.
Sesj en Hathor in hiërogliefen
Sesj en Hathor en Hathor-nebet-mefkat 		Vertaling: "Schrijver van Hathor, vrouwe van het turkoois."

Priesters uit de Ptolemaeïsche tijd kregen deze titel. Ze werden gevoerd door hogepriesters van Ptah uit Memphis die toezicht hadden op de tempel. Het was een belangrijke titel.

Voorbeelden hiervan is hogepriester Pa-sjer-en-Ptah, hogepriester van Ptah uit Memphis. Hij leefde in de tijd van Ptolemaeus V en VI. Een ander voorbeeld is hogepriester Petobastis I die leefde in de tijd van Ptolemaeus II en III. [59]

Archeologie

Alles over de archeologie van Kom Abu Billo.

Tijdlijn

Jaar Opgraver(s) Vondsten
1887-1888 Francis Llewellyn Griffith in opdracht van de Egypt Exploration Fund. [60] Hij vond pilaren, muren van kalksteen, diverse blokken steen. Vele van de blokken steen van de tempel waren vermoedelijk beschadigd door de vroege christenen. Diverse objecten: een hoofd van een ram (speelgoed) en een wesjapti uit de Saïtische periode. De site van de tempel staat op een heuvel, resten van een temenos-muur van 59 bij 53 meter (65x58 yards). De tempel stamt uit de Ptolemaeïsche Tijd en bevat de koningsnamen van Ptolemaeus I Soter en II Philadelphus. Op een tempelblok staat “Geliefd door Hathor Choet, de ziel van Isis” en offert aan zijn moeder Hathor. Griffith concludeert dat Ptolemaeus II de decoratie van de tempel heeft gedaan. [61]
1906 Service des Antiquités de L’Égypte door M.C.C. Edgar M.C.C Edgar vermeld in zijn rapport over twee intacte tombes ten noordwesten van de site ontdekt door de Sebakh-gravers. In de tombe werden twee slecht bewaarde skeletten gevonden. De skeletten droegen maskers, vergelijkbaar met de maskers gevonden in Midden-Egypte uit de Romeinse tijd. Er werden ook munten gevonden uit 268 n.Chr. [62]
1935 Enoch E. Peterson van de Kelsey Museum of Archaeology of University of Michigan Enoch Peterson vond 200 steles uit de 2e eeuw na Christus. Ze bevatten een mengeling van oude Egyptische tradities met Grieks-Romeinse afbeeldingen en vroeg-christelijke symbolen. De gemiddelde mannelijke leeftijd van de inwoners was 35 jaar, de gemiddelde vrouwelijke leeftijd 40 jaar. [63]
1969-1975 Service des Antiquités de L’Egypte onder leiding van Shafik Farid (1969-1970). Onder leiding van Abdou el Hafiz Abdou Elaal (1970-1972). Onder leiding van Ahmed El Sawy. (1972-1975). [64] Er werd onderzoek gepleegd naar de site van Kom Abou Billo vanwege het project “Nasser-kanaal” dat dwars door de site gegraven zou worden. Er werd een begraafplaatsen uit het Oude Rijk, Midden Rijk, Nieuwe Rijk en de Romeinse tijd blootgelegd. Er is een zalfpot gevonden met daarop de naam van Pepi I (6e dynastie, Oude Rijk). Een andere weer met Senoeseret III (12e dynastie, Middenrijk). In het Nieuwe Rijk werden doodskisten beschilderd met de mannelijke en vrouwelijke maskers. Er zijn ook familiegraven terug gevonden. De meeste van de graven waren geplunderd, maar sommigen waren nog intact. Er zijn vingerringen, haarringen, armbanden met scarabeeën, amuletten en zegelknoppen gevonden. De laatste begraafplaats stamt uit de Romeinse tijd (2e tot 4e eeuw na Christus). De graftombes hadden verschillende vormen: van rechthoekig, vierkanten tot piramideachtig en waren gebouwd uit zongedroogde baksteen. Op een stele werd de overledene afgebeeld tussen jakhalzen en soms haviken. [65]
2012-heden IFAO en Université de Lille. Men zet het onderzoek van 1969-1975 voort. De focus ligt op opgravingen bij de necropolissen en de resten van de tempel in kaart brengen. [66]

De site

De site Kom Abu Billo ligt naast de stad At-Tarrana. Om de stad heen wordt landbouw bedreven door de bewoners. Dwars door de site van Kom Abu Billo stroomt het el-Nasseri-kanaal.

Bij opgravingen tussen 1969-1975 werd het gebied in drie delen opgedeeld: [67]

Kaart
Plattegrond van de site Terenouthis/Kom Abu Billo, afgeleid van Google Earth. Gemaakt door S. Dhennin en Th. Fournet zoals verschenen in Sylvian Dhennin, “Térénouthis – Kôm Abou Billou: une ville et sa nécropole” in “Bulletin de L’Institut Français d’archéologie orientale (BIFAO), deel III, 2011, pagina 121. Licentie CC BY-NC-ND 4.0.

Tussen de zones Tarrana noord en Tarrana zuid stonden diverse gebouwen van kalksteen. Het enige gebouw van kalksteen dat nog aan de oppervlakte staat heet “Het graf van de prins”. [68]

Enkele foto’s van de omgeving. Met dank aan François Olivier van www.meretsegerbooks.com. Klik op een afbeelding om de gehele foto te zien. [69]

foto
Site van Kom Abu Billou, de oude stad
foto
Omgevingsfoto. Graf van de prins in de verte
foto
Het grafmonument: "het graf van de prins"
foto
Omgevingsfoto nabij het landbouwland
foto
Deel van de site van Kom Abu Billo

De tempel

In 1887-1888 toen Francis Llewellyn Griffith de site onderzocht waren er nog diverse blokken te zien. Deze blokken zijn verspreid naar diverse musea: British Museum in Londen, Glasgow Museum, Oxford, Bristol, Princeton, Philadelphia en Boston Museum in de Verenigde Staten. [70][71]

blok
Afkomstig uit het Bolton museum object 1087.
foto
Afkomstig uit het British Museum object EA651.
foto
Afkomstig uit het British Museum object EA652.
foto
Afkomstig uit het British Museum object EA649.
foto
Blok van de tempel met hoofd van de farao. Afkomstig uit het British Museum object EA650.

De tempel van Hathor in Terenouthis is zwaar beschadigd door de Sebakh-gravers, die de leemsteen vermalen en er Sebakh (kunstmest) van maakten om hun grond weer vruchtbaar te maken. Er is heden ten dage weinig meer te zien van de tempel.

Ten zuidwestelijke hoek van de site van Terenouthis zijn een leemstenen omheining ontdekt, 125 meter lang en 8 meter dik. Het zijn behoorlijke grote afmetingen voor een tweederangs site in de Nijldelta. Op satellietfoto's van de site blijkt een rechthoekige structuur, ze zouden corresponderen met de omheining van de tempel van Hathor. [72] In 2013 werd ontdekt dat naast de muren uit de Grieks-Romeinse periode ook nog keramiek is terug gevonden dat dateert uit de Saïtische periode. Helaas staan deze structuren op plaatsen die worden gebruikt voor de landbouw.[73]

Plattegrond
Afbeelding van google maps, het zwarte vierkant markeerd de resten van de tempel.

Kennis over de tempel van Hathor is gedocumenteerd in een naos uit de Late Rijk onder farao Amasis, het staat bekend als het museumstuk “Louvre D29”. Deze is teruggevonden in de plaats Kom el-Ahmar in Menoufia en onderzocht door J. Yoyotte. Uit analyse bleek dat het kwam uit Mefkat-Terenouthis. Het vermeld een heiligdom van Hoet-Heret-tep. [74] [75]

Een ander fragment van een naos uit Mefkat-Terenouthis is afkomstig van Ashmun Goreis. Archeoloog G. Daressy verwierf het in 1916 als een “blok zwart basalt”. En het komt oorspronkelijk uit de 30e dynastie. In tegenstelling tot de naos van Amasis bevat het geen opsomming van goden, maar presenteert het ritueel van Mefky. Het vermeld in het bovenste register met offers en producten die nodig zijn voor het ritueel, en eronder hoe het uitgevoerd dient te worden. Daarnaast vermeld het ook het heiligdom Hoet-Senedjem. [76]

Heiligdom Uitleg
Hoet heret tep in hiërogliefen
Hoet heret tep		 Een onbekend heiligdom in de nabij buurt van de tempel van Hathor, vrouwe van het turquoise.
Hoet Senedjem in hiërogliefen
Hoet senedjem		 Een onbekend heiligdom in de nabij buurt van de tempel van Hathor, vrouwe van het turquoise.

Bibliografie

Onderstaande een overzicht van de gebruikte bronnen en notities van deze webpagina

Notenlijst

Naam van de stad

  1. AED over: Mefkat
  2. Ibidem.
  3. E.A. Wallis Budge, "Egyptian hieroglyphic Dictionary", volume 1, 1920, pagina 262.
  4. Alfred Hermann, 'Die Deltastadt Terenuthis und ihre Göttin' in 'Mitteilungen des Deutchen instituts für Ägyptische Altertumskunde in Kairo', volume 5, 1934, pagina 170
  5. AED over: Choe-Wadj
  6. Engelse Wikipedia over Tarrana
  7. Ibidem.

Situering

  1. Zie website vici.org: 21495 (Kom Abu Billou)
  2. Zie website geohack.toolforge.org: Tarrana
  3. Abdelghaffar Wagdy, 'New Funerary Stelae from Kom Abou Bellou', in 'Bulletin de l'Institut Français d'archéologie Orientale', 2010, pgina 371.

Geschiedenis van de stad

  1. Sylvain Dhennin, 'Mefkat, Térénouthis, Kom Abou Billou, nouvelles recherches archéologiques à l’ouest du Delta.', BSFE 189, pagina 20
  2. Zaki A. Hawass, 'Preliminary Report of the Excavations at Kom Abou Bellou' in 'Studien zur Altägyptischen Kultur (ZÄK) 7', 1979, pagina 76.
  3. Shafik Farid, 'Preliminary report on the excavations of the antiquities department at Kom Abu Billo' in 'Service des Antiquités de L’Égypte', volume 61, 1973, pagina’s 21-26
  4. Ibidem.
  5. Engelse wikipedia over Tarrana#History
  6. B. Porter and R. Moss, 'Topographical Bibliography of Ancient Egyptian Hieroglyphic Texts, Reliefs and Paintings, IV Lower and Middle Egypt', 1927-1964, pagina 67.
  7. M.C.C. Edgar, 'Notes from my inspectorate', 'Annales du Service des antiquités de l’Egypte', deel XIII, 1913, pagina 281.
  8. Yvan Koenig, 'Notes sur la stèle de donation Caire JE 30972' in 'Annales du Service des Antiquités de l’Egypt', 1982, pagina 112-113
  9. Ahmed Mansour, 'Hathor ‘Lady of Turquoise’ or ‘Lady of Mefkat’ in the Nile Delta, Textual Evidences', pagina 27-28
  10. Ibidem, pagina 28
  11. Engelse Wikipedia over Penamun
  12. B. Porter and R. Moss, 'Topographical Bibliography of Ancient Egyptian Hieroglyphic Texts, Reliefs and Paintings, IV Lower and Middle Egypt', 1927-1964, pagina 68.
  13. Zaki A. Hawass, 'Preliminary Report of the Excavations at Kom Abou Bellou' in 'Studien zur Altägyptischen Kultur (ZÄK) 7', 1979, pagina 84.
  14. Sylvain Dhennin, 'Une stèle de Mefkat (Montgeron 2007.4)', IFAO, pagina 75-76
  15. Ibidem, pagina 77
  16. Engelse wikipedia over: Tarrana#History
  17. Ibidem.
  18. Sylvain Dhennin, 'Mefkat, Térénouthis, Kom Abou Billou, nouvelles recherches archéologiques à l’ouest du Delta.', BSFE 189, pagina 21
  19. Ibidem, pagina 23.
  20. Ibidem, pagina 24.
  21. Engelse wikipedia over: Tarrana#History
  22. Ibidem.
  23. Ibidem.
  24. Duitse Wikipedia over: Blasius Kurz.

Mythologie

  1. Ahmed Mansour, 'Hathor ‘Lady of Turquoise’ or ‘Lady of Mefkat’ in the Nile Delta, Textual Evidences', pagina 28
  2. Edouard Naville, F. Ll Griffith, 'The mound of the Jew and the city of Onius, Belbeis, Samanood, Abusir, Tukh el-Karmus' 1887, pagina’s 62
  3. Engelse Wikipedia over: Renenutet.
  4. Ahmed Mansour, 'Hathor ‘Lady of Turquoise’ or ‘Lady of Mefkat’ in the Nile Delta, Textual Evidences', pagina 27
  5. Ibidem.
  6. Ibidem, pagina 31
  7. Ibidem, pagina 34.
  8. Ibidem, pagina 27.
  9. Ibidem, pagina 28.
  10. Sylvain Dhennin, 'Mefkat, Térénouthis, Kom Abou Billou, nouvelles recherches archéologiques à l’ouest du Delta.', BSFE 189, pagina 14
  11. Edouard Naville, F. Ll Griffith, 'The mound of the Jew and the city of Onius, Belbeis, Samanood, Abusir, Tukh el-Karmus' 1887, Plaat XX
  12. Ibidem, pagina 62.
  13. Ibidem.
  14. Ahmed Mansour, “Hathor ‘Lady of Turquoise’ or ‘Lady of Mefkat’ in the Nile Delta, Textual Evidences’, pagina 28
  15. Edouard Naville, F. Ll Griffith, 'The mound of the Jew and the city of Onius, Belbeis, Samanood, Abusir, Tukh el-Karmus' 1887, pagina 62
  16. Paul Dickson, “Dictionary of middle Egyptian, in Gardiner Classifiation Order”, 2006, pagina 53.
  17. Silvain Dhennin, 'Une stèle de Mefkat (Montgeron 2007.4)', IFAO, pagina 77
  18. Website https://aboubillou.hypotheses.org over: le temple et ses structures
  19. Olivier Perdu, 'À propos de la statue milanaise du vizir Harsomtousemhat', in “Bulletin de L’institut Français d’archéologie orientale (BIFAO)”, nr 88, 1989, pagina 150.
  20. Website https://aboubillou.hypotheses.org over: le temple et ses structures
  21. Ahmed Mansour, “Hathor ‘Lady of Turquoise’ or ‘Lady of Mefkat’ in the Nile Delta, Textual Evidences’, pagina 27
  22. Ibidem.
  23. Ibidem, pagina 28-29.
  24. Ibidem, pagina 32.
  25. Ibidem, pagina 28-29.

Archeologie

  1. Engelse wikipedia over Tarrana#Excavations.
  2. Edouard Naville, F. Ll Griffith, 'The mound of the Jew and the city of Onius, Belbeis, Samanood, Abusir, Tukh el-Karmus' 1887, pagina’s 61-64.
  3. M.C.C. Edgar, 'Service des Antiquités de L’Égypte', volume 7, 1906, pagina’s 143-144
  4. Kelsey Museum of Archaeology over: Terenuthis, Egypt.
  5. Zaki A. Hawass, 'Preliminary Report of the Excavations at Kom Abou Bellou' in 'Studien zur Altägyptischen Kultur (ZÄK) 7', 1979, pagina 75.
  6. Shafik Farid, 'Service des Antiquités de L’Égypte', volume 61, 1973, pagina’s 21-26
  7. Institut Français d'archéologie orientale (IFAO) over Kom Abou Billou
  8. Sylvian Dhennin, 'Térénouthis – Kôm Abou Billou: une ville et sa nécropole' in “Bulletin de L’Institut Français d’archéologie orientale (BIFAO), deel III, 2011, pagina 106
  9. Ibidem, pagina 119.
  10. Deze afbeeldingen komen van de website www.meretsegerbooks.com vandaan, gemaakt door François Olivier. Voorwaarden om de afbeeldingen te gebruiken staan hier: https://www.meretsegerbooks.com/pictures-of-egypt.php. Het betekent niet dat de afbeeldingen behoren tot de Creative Commons en dat ze automatisch hergebruikt kunnen worden.
  11. Sylvain Dhennin, 'Mefkat, Térénouthis, Kom Abou Billou, nouvelles recherches archéologiques à l’ouest du Delta', BSFE 189, pagina 12
  12. Bernard V. Bothermer, 'Ptolemaic Reliefs II. Temple Decorations of Ptolemy I Soter', in “Bulletin of the Museum of Fine Arts, vol 50, no 281, 1952, pagina 49-56.
  13. Institut Français d'archéologie orientale (IFAO) over Kom Abou Billou
  14. Mefkat Kom Abou Billou 2016.
  15. Sylvain Dhennin, “Mefkat, Térénouthis, Kom Abou Billou, nouvelles recherches archéologiques à l’ouest du Delta.”, BSFE 189, pagina 14-15
  16. Website van Louvre Museum over Louvre D 29
  17. Sylvain Dhennin, 'Mefkat, Térénouthis, Kom Abou Billou, nouvelles recherches archéologiques à l’ouest du Delta', BSFE 189, pagina 15

Geraardpleegde bronnen

Geraardpleegde bronnen

  1. Bernard V. Bothermer, “Ptolemaic Reliefs II. Temple Decorations of Ptolemy I Soter”, in “Bulletin of the Museum of Fine Arts, vol 50, no 281, 1952
  2. E.A. Wallis Budge, "Egyptian hieroglyphic Dictionary", vol 1, 1920. Gevonden op: archive.org.
  3. E.A. Wallis Budge, "Egyptian hieroglyphic Dictionary", vol 2, 1920. Gevonden op: archive.org.
  4. Sylvian Dhennin, “Térénouthis – Kôm Abou Billou: une ville et sa nécropole” in “Bulletin de L’Institut Français d’archéologie orientale (BIFAO), deel III, 2011, pagina 106
  5. Sylvain Dhennin, "Mefkat, Térénouthis, Kom Abou Billou, nouvelles recherches archéologiques à l’ouest du Delta.", BSFE 189
  6. Sylvain Dhennin, “Une stèle de Mefkat (Montgeron 2007.4)”, IFAO.
  7. Paul Dickson "Dictionairy of Middel Egyptian”, 2006
  8. M.C.C. Edgar, "Service des Antiquités de L’Égypte", volume 7, 1906
  9. M.C.C. Edgar, "Notes from my inspectorate", “Annales du Service des antiquités de l’Egypte”, deel XIII, 1913
  10. Shafik Farid, "Preliminary report on the excavations of the antiquities department at Kom Abu Billo" in “Service des Antiquités de L’Égypte”, volume 61, 1973
  11. Zaki A. Hawass, "Preliminary Report of the Excavations at Kom Abou Bellou" in “Studien zur Altägyptischen Kultur (ZÄK) 7”, 1979
  12. Alfred Hermann, "Die Deltastadt Terenuthis und ihre Göttin" in “Mitteilungen des Deutchen instituts für Ägyptische Altertumskunde in Kairo”, volume 5, 1934
  13. Yvan Koenig, "Notes sur la stèle de donation Caire JE 30972" in “Annales du Service des Antiquités de l’Egypt, 1982.
  14. Ahmed Mansour, “Hathor ‘Lady of Turquoise’ or ‘Lady of Mefkat’ in the Nile Delta, Textual Evidences", 2013.
  15. Edouard Naville, F. Ll Griffith, “The mound of the Jew and the city of Onius, Belbeis, Samanood, Abusir, Tukh el-Karmus” 1887.
  16. Olivier Perdu, “À propos de la statue milanaise du vizir Harsomtousemhat”, verschenen in “Bulletin de L’institut Français d’archéologie orientale (BIFAO)”, nr 88, 1989
  17. B. Porter and R. Moss, "Topographical Bibliography of Ancient Egyptian Hieroglyphic Texts, Reliefs and Paintings, IV Lower and Middle Egypt", 1927-1964
  18. Simon D. Schweitzer, Ancient Egyptian Dictioniary 2020.
  19. Abdelghaffar Wagdy, "New Funerary Stelae from Kom Abou Bellou", in Bulletin de l'Institut Français d'archéologie Orientale, 2010
  20. Website https://aboubillou.hypotheses.org.
  21. Wikipedia, Duitse, Engelse en Nederlandse versie van Tarrana.

Gechreven door Koen van der Ahé.
Publicatie onder CC BY-NC-SA 4.0.
Over Koen - Over Antef.nl - Contact