Cherybakef

Uit het papyrus van Ani uit de 19e dynastie. De god wordt aangehaald, hij staat afgebeeld in het midden. Afbeelding gemaakt door ShillukinUSA (CC BY-SA 3.0)

Naam

Cherybakef in hiërogliefen

De naam Cherybakef betekent: “Hij die onder de boom is”. Chery (vertaling: “.. die onder is”). "Ef" (vertaling: "hij"), dus “Hij die onder is”. Maar waar is hij dan onder? "Bak" of "Baq" (vertaling: "olieboom" of "moringaboom") ^{[1] [2]}

Welke boom? De ene bron verwijst naar een olieboom, de ander naar een olijfboom en weer een andere boom heeft het over de Moringaboom. ^[3] Het gaat hier om de Moringa Pergrina die nu nog groeit in Egypte tot aan het noorden van Syrië. Waarom olieboom? De bladeren bevatten anti-oxidanten en zijn van grote voedingswaarden. De boom heeft twee keer per jaar bloemen, in de lente en in de herfst. Uit de bloemen groeien zaden, deze zaden bevatten olie ook wel bekend als “behen olie”. Het blijft vloeibaar bij lage temperaturen, het is kleurloos en transparant. Het wordt gebruikt voor haarproducten en als machineolie. Vermoedelijk werd de olie ook gebruikt voor medicinale doeleinden. ^[4]

Bak in hiërogliefen

Er is ook god die heet “Bak” of “Baq” die de Moringaboom voorstelt. Of dit dezelfde god is of dat het een andere is, is onduidelijk. Deze god werd met Horus, Osiris, Chnoem, Chonsoe, Montoe en Ihy verbonden. ^[5]

De naam Cherybakef heeft diverse spellingen:

• In het Engels: Kheribaqef, Kherybakef
• In het Frans: Khérybaqef, Kherybakef, Kheribaqef, Kheribakef, Khéribakef. ^[6]
• In het Nederlands wordt deze geschreven als: “Chery-bak-ef”, “Cheri-bak-f”. of zelfs Sjeribakef. ^[7]

Uiterlijk

De god werd niet vaak afgebeeld op tempels of muren.

In het boek der doden van Ani (Hoofdstuk 17i) wordt Cherybakef afgebeeld als een mannelijke god in zittende houding. ^[8]

Detail van de sarcofaag van Djehutimose uit de Late Tijd. De god heeft een ibis-kop. Afbeelding afkomstig van Life,Death and Afterlife in Ancient Egypt, door T.G. Wilfong en Randall Stegmeyer, Kelsey Museum, Michigan, USA.

Een zeldzame verschijning is op de sarcofaag van Djehoetimose uit 625-585 v.Chr. Daar wordt Cherybakef afgebeeld als mannelijke god met een Ibis-kop. De sarcofaag staat tegenwoordig in de Kelsey Museum, Michigan, USA. ^[9]

Mythologie

De rol van Cherybakef is een boomgod. Het is een mannelijke god uit Memphis. En aan het einde van het Oude Rijk werd samengesteld met Ptah. Ptah nam zijn rol over. De hogepriesters van Ptah voerden o.a. de titel "Hem-netjer Cherybakef" (vert. godsdienaar/priester van Cherybakef). Een voorbeeld is hogepriester Ptahsjepses (I). ^[10]

Een andere rol van Cherybakef was één van de zeven geesten die het lichaam van Osiris in zijn tombe bewaakt. Dit zijn:

1. Maa-itef-cheri-beq-ef (Toeschouwer van zijn vader) ^[11]
2. Aqetaqet ^[12]
3. Aachoe ^[13]
4. Oebes-her-per-em-chetchet ^[14]
5. Nera-nef-besef-chenti-heshef ^[15]
6. Sepa ^[16]
7. Ka-ter ^[17]

Aanbidding

Er zijn geen tempels bekend van de god. Wellicht was er een in Memphis. De god werd wel aangehaald in papyrri:

• In het Boek van de dood van Noe (BM EA 10477), uit de 18e dynastie, wordt er een opsomming gegeven van goden: de zonen van Horus, Cherybakef en Chenti-en-iret. ^[18]
• Papyrus Sallier 4 (BM EA 1018) is een kalender van voorspoedige en minder voorspoedige dagen, hierin wordt ook de god aangehaald in een lofrede over Memphis, deze stamt uit de 19e dynastie. ^[19]
• In het medische papyrus Chester Beatty 8 (BM EA 10688) wordt de god aangehaald. Deze papyrus stamt uit de tijd de 19e en 20e dynastie. ^[20]

Zie ook

• De stad Memphis.
• De god Ptah

Bronnen en noten

Er is geen hoofdbron omdat het geen bekende god is.

1. Wallis Budge – Egyptian hieroglyphic dictionairy vol 1, pagina 206
2. Wallis Budge – Egyptian hieroglyphic dictionairy vol 1, pagina 255
3. Richard Wilkinson, “The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt”, Thames & Hudson, 2003, pagina 124
4. Noha Hany Gerges, "The god Bak "BAq" in Ancient Egypt", 2022
5. Ibidem
6. Michel Mathieu-Colas, "Dictionnaire des noms de divinités", 2010, pagina 120
7. Heike Owusu, "Egyptische symbolen", 1999, pagina 227
8. Deenstalige pagina van Frwiki: Anubis#Ancestralisation
9. T.G. Wilfong, "Life, Death and Afterlife in Ancient Egypt", 2013, Kelsey Museum Michigan, USA, pagina 50.
10. Josep Cervelló Autuori, "The High Priesthood of Memphis during the Old Kingdom and the First Intermediate Period. An Updating Study and a Prosopography", 2018, pagina 48.
11. Wallis Budge – Egyptian hieroglyphic dictionary, vol 1, pagina 267
12. Wallis Budge – Egyptian hieroglyphic dictionary, vol 1, pagina 11
13. Wallis Budge – Egyptian hieroglyphic dictionary, vol 1, pagina 24
14. Wallis Budge – Egyptian hieroglyphic dictionary, vol 1, pagina 160
15. Wallis Budge – Egyptian hieroglyphic dictionary, vol 1, pagina 341
16. Wallis Budge – Egyptian hieroglyphic dictionary, vol 1, pagina 596
17. Wallis Budge – Egyptian hieroglyphic dictionary, vol 1, pagina 785
18. British Museum, object: EA10477-11
19. British Museum, object: EA10184-6
20. British Museum, object: EA10688-1